“ စီးပြားေရးမဟာဗ်ဴဟာ (Business Strategy) ေတြ ခ်မွတ္ေဆာင္႐ြက္တဲ့အခါ နည္းပညာက အဓိက က႑ကေန ထည့္သြင္းစဥ္းစားၾကတယ္။ Business Strategy နဲ႔အတူ ICT Strategy ေတြကိုပါ တစ္ပါတည္းထည့္သြင္းစဥ္းစားၿပီးေတာ့ ေဆာင္႐ြက္ၾကတယ္။”

ယခုအင္တာဗ်ဴးဒုတိယပိုင္းတြင္ ျပည္တြင္းနည္းပညာနယ္ပယ္ တိုးတက္မႈႏွင့္ နည္းပညာနယ္ပယ္တြင္ ေျပာင္းလဲလာသည့္ အလုပ္အကိုင္အခြင့္အလမ္း တိုးတက္မႈမ်ားကို ဦးၿငိမ္းဦး၏ အၾကံျပဳသံုးသပ္ခ်က္မ်ားကို ဖတ္႐ႈႏိုင္ပါသည္။

ေမး ။ ။ ျမန္မာႏိုင္ငံရဲ႕စီးပြားေရးက႑မွာ ICT ရဲ႕ အခန္းက႑က ဘယ္ေလာက္ထိအေရးပါေနၿပီလဲ

ေျဖ ။ ။ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းဆိုတဲ့အခါမွာ International Practice အရဆုိရင္ေတာ့ လုပ္ငန္းႀကီးေတြက သူတုိ႔ရဲ႕ စီးပြားေရးမဟာဗ်ဴဟာ (Business Strategy) ေတြ ခ်မွတ္ေဆာင္႐ြက္တဲ့အခါ နည္းပညာက အဓိက က႑ကေန ထည့္သြင္းစဥ္းစားၾကတယ္။ Business Strategy နဲ႔အတူ ICT Strategy ေတြကိုပါ တစ္ပါတည္းထည့္သြင္းစဥ္းစားၿပီးေတာ့ ေဆာင္႐ြက္ၾကတယ္။ ဘာျဖစ္လို႔လဲဆုိေတာ့ အဓိကက ၿပိဳင္ဆိုင္မႈအရမ္းျပင္းထန္တဲ့ေခတ္မွာ ယွဥ္ၿပိဳင္ႏိုင္မႈစြမ္းအားအတြက္ အဓိကေမာင္းႏွင္အားေပါ့ တကယ့္ crucial driver က ICT နည္းပညာပဲ ျဖစ္ပါတယ္။ ICT နည္းပညာကို ထိထိေရာက္ေရာက္ အသံုးမခ်ႏိုင္ဘူးဆုိရင္ စီးပြားေရးလုပ္ငန္းႀကီးတစ္ခုက ယွဥ္ၿပိဳင္ႏိုင္ဖုိ႔ ခက္ခဲပါတယ္။ ေနာက္ၿပီးေတာ့ လုပ္ငန္းမွာေဆာင္႐ြက္ေနတဲ့ လုပ္ငန္းစဥ္ေတြရဲ႕ အက်ိဳး႐ွိမႈ၊ ထိေရာက္မႈအတြက္ကလည္း ICT ကို အဓိကအသံုးျပဳၾကရတာျဖစ္တာေပါ့။ လုပ္ငန္းေတြအေနနဲ႔ေျပာလို႔႐ွိရင္ မိသားစုတစ္ပိုင္တစ္ႏိုင္စီးပြားေရးလုပ္ငန္းေလးေတြ small scale ေပါ့ ၊ ဒီလုပ္ငန္းေလးေတြက ICT နည္းပညာအသံုးျပဳျခင္း မျပဳျခင္းက အရမ္းမသိသာဘူးေပါ့။ ဒါေပမဲ့ mid-range level ေပါ့ အလယ္အလတ္အဆင့္ကေန Enterprise level သြားၾကၿပီဆုိတဲ့ လုပ္ငန္းအဖြဲ႔အစည္းေတြမွာေတာ့ ICT က မျဖစ္မေနကိုသံုးရတဲ့သေဘာ ျဖစ္သြားတာေပါ့။ ကၽြန္ေတာ္တို႔ႏုိင္ငံမွာလည္း local enterprise လို႔ ေျပာႏိုင္တာေပါ့ ျပည္တြင္းမွာ႐ွိတဲ့လုပ္ငန္းႀကီးေတြေပါ့ … ဟိုတယ္ေတြၾကည့္မလား Bank ေတြၾကည့္မလား Supermarket ေတြ ၾကည့္မလား အျခား retail လုပ္တဲ့လုပ္ငန္းေတြၾကည့္မလား… သူတုိ႔ေတြက လုပ္ငန္းေဆာင္႐ြက္မႈအတြက္ရယ္၊ လုပ္ငန္းေအာင္ျမင္မႈအတြက္က နည္းပညာကို မျဖစ္မေနသံုးရတယ္။ နည္းပညာမသံုးဘူးဆိုရင္ ဒီလုပ္ငန္းက competition age ထဲမွာ ဝင္ရပ္တည္ဖို႔ ေတာ္ေတာ္ခက္ခဲသြားတယ္။ ဟိုတယ္လုိ႔ေျပာလို႔႐ွိရင္လည္း ၿမိဳ႕ငယ္ေလးေတြမွာ႐ွိတဲ့ မိသားစုပိုင္ အခန္းေလး ၄၊ ၅၊ ၁၀ ခန္း ႐ွိတဲ့ တည္းခိုခန္းလို ပံုစံေလးေတြကေတာ့ ICT သံုးျခင္း မသံုးျခင္းက အရမ္းေတာ့မသိသာဘူး။ ဒါေပမဲ့ ၿမိဳ႕ႀကီးျပႀကီးနဲ႔ Business ကို ေဆာင္႐ြက္ႏိုင္တဲ့ တန္းဝင္တဲ့ လုပ္ငန္းေတြက်ရင္၊ ဟိုတယ္ေတြက်ရင္ နည္းပညာက မသံုးလို႔မျဖစ္ေတာ့တဲ့ အေျခအေနမ်ိဳး ျဖစ္သြားတယ္။ အဓိက စီးပြားေရးလုပ္ငန္းႀကီးေတြရဲ႕ လုပ္ငန္းလည္ပတ္မႈအတြက္ေကာ ေအာင္ျမင္မႈအတြက္ေကာ ယွဥ္ၿပိဳင္ႏိုင္မႈအတြက္ေကာ ICT က မျဖစ္မေနအေရးပါတယ္လို႔ ေျပာရမွာျဖစ္ပါတယ္။

ေမး ။ ။ လူငယ္ေတြအေနနဲ႔ IT Career ကို စတင္ခ်င္ရင္ ဘယ္လိုစတင္သင့္သလဲ

ကေလးေတြကို ကၽြန္ေတာ္တို႔က သူတို႔သိတတ္တဲ့အရြယ္ေပါ့ ဥပမာ အလယ္တန္းေလာက္ အထက္တန္းေလာက္ မွာကတည္းကကို သူတို႔ရဲ႕ Professional အတြက္ သူတို႔ရဲ႕ Career အတြက္ IT သည္ တကယ္ေရြးခ်ယ္စရာတစ္ခုလို႔ ဆိုတာကို ေခါင္းထဲမွာကို ကေလးေတြအတြက္ေရာ မိဘအုပ္ထိန္းသူေတြအတြက္ေရာ ထည့္ေပးႏိုင္ဖို႔လိုတယ္၊ အခုကေတာ့ Traditional ကေတာ့ ခုနေျပာသလို ဂုဏ္ထူးေျခာက္ဘာသာထြက္ ဘာမွမေျပာနဲ႔ ေဆးတကၠသိုလ္တက္ စက္မႈတကၠသိုလ္ဆိုတာကေတာ့ နည္းနည္းထိတာေပါ့။ ဒီ trend ေလးကို ကၽြန္ေတာ္တို႔ေျပာင္းဖို႔လိုတယ္။ ဘာျဖစ္လို႔လဲဆိုေတာ့ လုပ္တာေတာ့ သူဘာသူလုပ္တာမွန္ေပမဲ့ ဒါသည္ တကယ့္ Professional career track တစ္ခုျဖစ္တယ္ဆိုတာကိုေတာ့ ကၽြန္ေတာ္တို႔ impose လုပ္ႏိုင္ဖို႔လိုတယ္။ ဒါအတြက္ကေတာ့ ခုနကေျပာသလိုပဲ ကေလးေတြခုနက အလယ္တန္းအဆင့္ အထက္တန္းအဆင့္မွာကတည္းက ကၽြန္ေတာ္တို႔ ေဆာင္ရြက္ေပးသင့္တယ္ေပါ့ေနာ္။ အဲဒါေတြအတြက္လည္း ကၽြန္ေတာ္တို႔ ေဆာင္ရြက္ေပးေနပါတယ္။ နယ္ေတြမွာလည္း တိုင္းေဒသႀကီးနဲ႔ျပည္နယ္ကြန္ျပဴတာအသင္းဆိုရင္ အဲဒါကို မ်ားမ်ားသြားလုပ္တယ္ေပါ့။ ကေလးေတြရဲ႕စိတ္ကူးစိတ္သန္းေတြမွာ ငါတို႔တကၠသိုလ္၀န္ထမ္းေအာင္ရင္ ငါတို႔ရဲ႕ဘ၀တိုးတက္ရာတိုးတက္ေၾကာင္း ငါတို႔ရဲ႕ဘ၀တက္လမ္း ငါတို႔ရဲ႕ဘ၀အလုပ္အကို္င္ေရြးခ်ယ္မႈအတြက္ IT သည္ တစ္ခုရွိပါလားဆိုတာကို ကၽြန္ေတာ္တို႔ မက္ေဆ့ေပးတာေပါ့။ inform လုပ္တာေပ့ါ။ ဒီဟာေလးကို ကၽြန္ေတာ္တို႔ေဆာင္ရြက္ေပးဖို႔လိုတယ္။ ေနာက္တစ္ခ်က္ကလည္း ခုနကလို ၾကက္ဥၾကက္မျပႆနာေလးေတြေတာ့ ျဖစ္တာေပါ့။ တျခားႏိုင္ငံေတြမွာလည္း ကၽြန္ေတာ္တို႔ကဒီလို ICT career က သူတို႔ကေလးေတြက သူတို႔လမ္းေၾကာင္းေတြ သူတို႔ရွိၿပီးသား ျမင္ၿပီးသားေပါ့ ဒါလည္း သူတို႔ရဲ႕အေျခခံပညာအဆင့္ေတြမွာ ထိုက္သင့္သေလာက္ ထည့္သြင္းေဖာ္ျပေပးလိုက္ႏိုင္တာရွိတာေပါ့။

ေမး ။ ။ ေက်ာင္းၿပီးသြားတဲ့လူငယ္တစ္ေယာက္အေနနဲ႔ IT နဲ႔ပတ္သက္တဲ့ career ကို ေရြးခ်ယ္ခ်င္တယ္ဆိုရင္ သူတို႔အေနနဲ႔ဘာေတြ ျပင္ဆင္သင့္သလဲ

ေျဖ ။ ။ ၂ ခ်က္ရွိတယ္ေပါ့ေနာ္။ ကၽြန္ေတာ္ဆုိလည္း first degree က ကြန္ပ်ဴတာဘြဲ႔မဟုတ္ဘူး။ ၿပီးမွသာ further studies နဲ႔ဆက္လုပ္ရတာေပါ့ေနာ္။ အဲ့ေတာ့ ၂ ခ်က္ရွိတယ္။ ရိုးရိုးဘြဲ႔ေပါ့ ဥပမာ ၀ိဇၨာသိပၸံျဖစ္မယ္။ တစ္ခုခုေပါ့။ အဲ့လိုဘြဲ႕ရၿပီးေတာ့ IT ေလာကကို ေျခစံုပစ္၀င္လာၿပီးေတာ့ IT ေလာကမွာပဲသူ႔ရဲ႕ Professional Life ကို သြားခ်င္တဲ့လူငယ္ေတြရွိတယ္။ ဒါတစ္ခ်က္ေပါ့ေနာ္။

ေနာက္တစ္ခ်က္ကေတာ့ ကြန္ျပဴတာနဲ႔ပတ္သက္တယ္။ BCSc, BCTech ဒါအရင္က ဘြဲ႔ေတြေပါ့ေနာ္။ အခုေတာ့ ဘြဲ႔ေတြအမ်ားႀကီးပါ။ BE (IT) ေပါ့ စသျဖင့္ေပါ့။ အဲ့မွာေတာ့ ကၽြန္ေတာ္အၿမဲတမ္း ေျပာျဖစ္တာေပါ့ေနာ္။ အျခားဘြဲ႔ နယ္ေတြမွာ သြားရင္လည္း ကၽြန္ေတာ္တို႔ေဆြးေႏြးေဟာေျပာတဲ့အခါမွာ မၾကာခဏႀကံဳေတြ႔ရေလ့ရွိတယ္။ ကၽြန္ေတာ္က ပထ၀ီဘြဲ႔ပဲရထားတာ ဒါေပမဲ႔ ကၽြန္ေတာ္က Computer သမားျဖစ္ခ်င္တယ္။ Computer ေလာကထဲမွာ ရပ္တည္ခ်င္တယ္။ Programmer လုပ္ခ်င္တယ္။ Software ေရးခ်င္တယ္ ဘယ္လိုလုပ္မလဲေပါ့ေနာ္။ အဲ့ေတာ့ ကၽြန္ေတာ္ သူတို႔ကို ၂ ခုေျပာျပတယ္။ တစ္ခုကေတာ့ Computer သမားဆိုတာ မိမိရဲ႕ကၽြမ္းက်င္မႈ အတတ္ပညာကို သိပ္ညာလို႔မရဘူး။ Programmer လုပ္ရမယ့္သူက Programming တက္မွရမယ္။ Programming တက္မွလုပ္လို႔ရမယ္၊ Network Technician ျဖစ္ခ်င္တဲ့သူကလည္း Network ေတြတပ္ဆင္တာ Maintenance လုပ္တာ တက္မွကိုရမယ္။ အဲ့အတြက္ skill training ေတြေတာ့လိုတယ္။ Systematically ယူဖို႔လိုတယ္။ ဒါက non-IT သမားေတြအတြက္ေပါ့ေနာ္။ ေနာက္တစ္ခ်က္က ကၽြန္ေတာ္တို႔ဘာလုပ္ေပးရမလဲဆိုေတာ့ IT Field ထဲကို တကယ္၀င္ေတာ့မယ္။ IT Field ထဲမွာ သူမ်ားကုမၸဏီမွာပဲလုပ္လုပ္ ကိုယ့္ဟာကိုယ္ပဲ Self-employed လုပ္လုပ္ IT Field နဲ႔အလုပ္လုပ္ေတာ့မယ္ဆိုရင္ Professional သြားေတာ့မယ္ဆိုရင္ေတာ့IT Field ကိုတစ္စိတ္တစ္ေဒသအေထာက္အကူျပဳေစႏိုင္တဲ့ဟာေတြ လုပ္ဖို႔လိုတယ္လို႔ ကၽြန္္ေတာ္ေျပာဖူးတယ္။ ဘာျဖစ္လို႔လဲဆိုေတာ့ နံပါတ္တစ္ ဥပမာ Network Technician လုပ္မယ္။ သူတို႔ဟာသူတို႔ သင့္တင့္တဲ့သင္တန္းေတြတက္ၿပီးေတာ့ Network ကို ကၽြမ္းကၽြမ္းကၽင္က်င္ တတ္ေျမာက္ႏိုိင္တာမွန္တယ္။ ဒါေပမဲ့ Microsoft ေသာ္လည္းေကာင္း Cisco ေသာ္လည္းေကာင္း သူ႔ရဲ႕ Certification တစ္ခုေတာ့ သူတို႔ဆီမွာ ရွိဖို႔လိုတယ္။ ဘာျဖစ္လို႔လဲဆိုေတာ့ သူ႔ရဲ႕မူလဘြဲ႔အေျခခံက Non-IT ျဖစ္ေနလို႔။ Non-IT ျဖစ္မယ္ ဒါမွမဟုတ္ အေ၀းသင္တက္ေနတာျဖစ္မယ္။ ဘာပဲျဖစ္ျဖစ္ေပါ့။ ေနာက္တစ္ခ်က္က Academic အတြက္လည္း သူ႔ရဲ႕အခ်ိန္ေလးစဥ္းစားျပင္ဆင္ၿပီးေတာ့ top up လုပ္ေစခ်င္တာေပါ့။ အခုဆိုရင္ ကၽြန္ေတာ္တို႔ႏိုင္ငံမွာ အရမ္းလြယ္လာတာေပါ့။ အရင္တုန္းက Computer တကၠသိုလ္တက္ဖို႔ဆိုရင္ ကြန္ပ်ဴတာတကၠသိုလ္အမွတ္မီမွ တက္လို႔ရတာ။ အခုက်ေတာ့ ကြန္ပ်ဴတာတကၠသုိလ္ အမွတ္မမီလည္း ျပည္တြင္းကဘြဲ႔မဟုတ္လည္း ျပည္ပဒီပလိုမာေတြ ဒီဂရီေတြ အခုကၽြန္ေတာ္တို႔လည္း ႏိုင္ငံျခားက ဒီလိုဒီပလိုမာေတြ ဒီဂရီေတြေပးေနေတာ့ ဒီလို Service Providers ေတြရွိေနေတာ့ ဒီေတြမွာသြားၿပီး ကၽြန္ေတာ္တို႔လုပ္လို႔ရတယ္။ ဒါကို ကၽြန္ေတာ္တို႔က top up လုပ္တယ္လို႔ေခၚတယ္။

ေမး ။ လုပ္ငန္းခြင္၀င္မယ့္ လူငယ္ေတြအတြက္ ဆရာ့ရဲ႕အၾကံၿပဳခ်က္ေလးသိပါရေစ

ေျဖ ။ ။ လုပ္ငန္းခြင္ေတြ၀င္တဲ့အခါမွာလည္း ကၽြန္ေတာ္ network ကေလးေတြကိုဆို ေျပာဖူးတယ္ေပါ့ေနာ္။ ဥပမာ နမူနာေပါ့ေနာ္ Cyber Café တစ္ခုမွာ ေက်ာင္းၿပီးလို႔ Network နည္းနည္းကၽြမ္းက်င္လို႔ အလုပ္၀င္တယ္။ အလုပ္ေခၚတယ္ေပါ့ လခ ၂ သိန္းနဲ႔ေပါ့။ ဥပမာေျပာတာေနာ္။ အဲ့လိုအစား ကုန္တိုက္တစ္ခုရဲ႕  Network ကို handle လုပ္ဖို႔ေခၚတယ္ လခတစ္သိန္းခြဲပဲရတယ္။ ဥပမာေျပာတာေနာ္။ အဲ့ေတာ့ ကေလးကစဥ္းစားတယ္ ဟိုမွာက်ေတာ့ ၂ သိန္းရတယ္ ဒီမွာက်ေတာ့ တစ္သိန္းခြဲပဲရတယ္။ အဲ့ေတာ့ ကၽြန္ေတာ္ကဘာညႊန္းလဲဆိုေတာ့ ကိုယ္နဲ႔ဆက္စပ္တဲ့တပည့္ေတြြကိုေပါ့ မင္းတို႔ဟိုမွာလခမ်ားတာမွန္ေပမဲ့ Cyber Café မွာရွိတဲ့ network system က မင္းတို႔ရဲ႕ career development အတြက္ experience sharing အတြက္ အေထာက္အကူျပဳမႈအားနည္းတယ္။ အဲေတာ့ မင္းတို႔ Supermarket မွာလုပ္ရမယ္။ Experience ကို carry လုပ္တဲ့အခါမွာ ဘယ္လိုလုပ္ငန္းခြင္ဟာ ကိုယ့္ရဲ႕ career ကို ျမွင့္တင္ေပးဖို႔အတြက္ လိုအပ္သလဲဆိုတာကို စဥ္းစားဖို႔လိုပါတယ္။ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ေတြ႕ေတာ့ ကၽြန္ေတာ္တို႔ေခတ္နဲ႔ေတာ့ နည္းနည္းကြာတာေပါ့ေနာ္။ အခုေခတ္ကေတာ့ လူငယ္ေတြကေတာ့ Sincerely ေျပာရရင္ comfort ျဖစ္တာေပါ့ေနာ္။ Comfort ျဖစ္တယ္ဆိုတာက comfort ျဖစ္တဲ့ဟာကုိ ဦးစားေပးခ်င္ၾကတယ္။ အလုပ္နည္းနည္းပင္ပန္းရင္ သိပ္မလုပ္ခ်င္ေတာ့ဘူး။ သြားရတာေ၀းရင္လည္း သိပ္ျပီးေတာ့ မလုပ္ခ်င္ေတာ့ဘူး။ ေနာက္ၿပီးေတာ့ လခနည္းတယ္လို႔ေျပာရင္လည္း … ဟာဟိုမွာေတာ့ ဘယ္ေလာက္ရတယ္ ဒီမွာေတာ့ ဘယ္ေလာက္ရတယ္ သိပ္ၿပီးေတာ့ မျဖစ္ခ်င္ၾကဘူး။ ဒါေပမဲ့ တကယ့္ Professional သြားခ်င္တဲ့လူက အဲဒီဟာေတြသိပ္ၿပီးေတာ့ စဥ္းစားေတာ့မရဘူး။ မစဥ္းစားသင့္ဘူးေပါ့။ ခုနေျပာသလိုေပါ့ Cyber café ကေပးတဲ့ network ျပင္ဆင္ထိန္းသိမ္းတဲ့ experiences ကိုယ့္ရဲ႕… ေနာက္တစ္ခုက လူငယ္ကေလးေတြက နည္းနည္းစဥ္းစားျပင္ဆင္ဖို႔လိုတယ္။ လူၾကီးေတြေျပာတဲ့စကားပံုလိုေပ့ါ အခုေရတြင္းတူး အခုေရၾကည့္ေသာက္ေတာ့ မရဘူးေပါ့။ နည္းနည္းေတာ့ ခက္တာေပါ့။ ဘာျဖစ္လို႔ Professional လို႔ေျပာလဲဆိုေတာ့ Professional ဆိုတာ not just to earn the appropriate money ေပါ့ေနာ္ ပိုက္ဆံတစ္ခုတည္းကိုပဲ စဥ္းစားၿပီးေျပာဆိုဖို႔ကေတာ့ခက္တယ္။ သူ႔ရဲ႕ stand နဲ႔ သူရပ္တည္မယ့္ environment နဲ႔ သူ႔ရဲ႕အေနာက္က ဒီ environment ကို ဘယ္ေလာက္အထိ သူကျပန္ျပီးေတာ့ encourage လုပ္ႏိုင္မလဲဆိုတဲ့ အခ်က္ေတြနဲ႔လည္း တိုင္းတာမႈေတြအမ်ားႀကီးရွိတယ္ Professional ဆိုတာကေလ။ ဆိုေတာ့ ကၽြန္ေတာ္က အဲဒီဟာေတြကို စဥ္းစားျပင္ဆင္ေစခ်င္တာေပါ့ေနာ္။

ေမး ။  ခုနကဆရာေျပာတဲ့ထဲမွာလည္း ပါတယ္ေပါ့ေနာ္။ လူငယ္ေတြက စင္ကာပူတို႔ဘာတို႔သြားၾကတယ္။ ၿပီးေတာ့ အခုျပန္လာတယ္ေပါ့ေနာ္။ အဲဒါနဲ႔အတူတူပဲ ၿပည္တြင္းမွာလည္း ရာထူးအႀကီးႀကီးေတြ၊ တကယ့္ department head level ေလာက္ေခၚယူမွူေတြရွိလာတယ္။ ဒီေတာ့ ႏိုင္ငံျခားကျပန္လာမယ့္ ၀န္ထမ္းေတြအတြက္ ၿပည္တြင္းမွာ ဘယ္ေလာက္အထိအဆင္သင့္ျဖစ္ေနၿပီလဲ သူတို႔အတြက္ ဘယ္ေလာက္အထိ အာမခံခ်က္ရွိေနၿပီလဲ။

ေျဖ ။ ။ ဟုတ္ကဲ့ အဲ့ဒါေလးလည္း ကၽြန္ေတာ္ေျပာခ်င္တာေပါ့ေနာ္။ ၿပီးခဲ့တဲ့ ၂ လ ၃ လက အရင္ကကၽြန္ေတာ္တို႔ဆီမွာလည္း အလုပ္လုပ္ခဲ့ဖူးတဲ့ တပည့္ပဲေျပာပါေတာ့ စင္ကာပူမွာလည္း ၈ ႏွစ္ ၁၀ ႏွစ္ေလာက္အလုပ္လုပ္ေနတဲ့ ကေလး ၂ ေယာက္ ၃ ေယာက္နဲ႔ စကားေျပာျဖစ္တယ္ေပါ့ေနာ္။ သူတို႔ေဆြးေႏြးတဲ့ issues ေလးေတြ ဒါေလးကို ျပန္ေျပာျပခ်င္တာေပါ့ေနာ္။ သူတို႔ဘာေျပာလဲဆိုေတာ့ ဥပမာ စင္ကာပူမွာလုပ္ေနတဲ့ တစ္ေယာက္ကေပါ့ နမူနာအားျဖင့္ သူ႔ရဲ႕လုပ္ခလစာ သူဆိုရင္ ၃၅၀၀ ေလာက္ရတယ္ေျပာတယ္။ သူကေျပာတယ္ သူျမန္မာျပည္မွာျပန္လာေတာ့ လုပ္ခ်င္ေသာ္လည္းပဲ environment ကဘာေျပာတာလဲဆိုေတာ့  သာမန္ျပည္သူတစ္ဦးတစ္ေယာက္ အေနနဲ႔ပဲၾကည့္ အလုပ္လုပ္ေနတဲ့သူတစ္ေယာက္အေနနဲ႔ပဲၾကည့္ၾကည့္ ဟိုမွာက MRT စီးရတယ္ CPF ေပးရတယ္ ဘာျဖစ္ရတယ္ ညာျဖစ္ရတယ္ေျပာေပမဲ့ environment အေျခအေနက ေတာ္ေတာ္ေလးကို stable ျဖစ္တယ္။ ဒီမွာက်ေတာ့ အဲ့လိုမ်ိဳး regulation အရေသာ္လည္းေကာင္း တစ္ခုခုေပါ့ေနာ္ ဒါေတြကေတာ့ အရမ္းႀကီး stable မျဖစ္ေသးဘူး။ သြားမႈလာမႈကိစၥကအဆံုးေပါ့ေနာ္။ ေနာက္တစ္ခုကေတာ့ ဒီမွာေတာ့နည္းနည္းစေနတာျဖစ္ေပမဲ့ ကၽြန္ေတာ္တို႔ရဲ႕ traditional အရအလုပ္သြားရင္ ထမင္းဘူးယူရတာမ်ိဳးကေန ကိုယ့္ရဲ႕ လုပ္ငန္းပတ္၀န္းက်င္နယ္ပယ္မွာ Food Court ေတြနဲ႔ သက္သက္သာသာနဲ႔ သြားလာလႈပ္ရွားေဆာင္ရြက္ႏိုင္တဲ့ environment ေလးေတြလိုတယ္ေပါ့ေနာ္။ ဒါေလးေတြလည္း ကၽြန္ေတာ္တို႔ေတြ႔တယ္။ သူတို႔ရဲ႕ခုနက ေသခ်ာမႈေပါ့။ ေသခ်ာမႈဆုိတာ MNO မွာအလုပ္လုပ္တဲ့အတြက္ အလုပ္ျပဳတ္ဖို႔ကေတာ့ ခက္တာေပါ့ေနာ္။ Job security ရွိတာေတာ့မွန္တယ္ ဒါေပမဲ့ ဒီဟာေပၚမွာ သူတို႔အရမ္းႀကီး rely မျဖစ္ႏိုင္ေသးဘူးေပါ့။ ဘာျဖစ္လို႔လဲဆိုေတာ့ ဒီလုပ္ငန္းႀကီးကလည္း တစ္ခါကၽြန္္ေတာ္တို႔ျဖစ္သလိုေပါ့ေနာ္။ ႏိုင္ငံတကာအဖြဲ႔အစည္းတခ်ိဳ႕လာတယ္။ ဒါေပမဲ့ အေၾကာင္းေၾကာင့္ ျပန္ၿပီးေတာ့ ဖ်က္လိုက္တာေတြရွိတယ္။ ဒီလိုမ်ိဳးေတြလည္း သူတို႔ကနည္းနည္း စိုးရိမ္တယ္ေပါ့ေနာ္။ အဲ့တာ့ သေဘာကဘာလဲဆိုေတာ့ ျပည္ပမွာသြားအလုပ္လုပ္ေနတဲ့ လူငယ္ေတြ ဆိုပါစို႔ စင္ကာပူဆိုလည္း ေဒၚလာ ၂၀၀၀ -၂၅၀၀ ရေနတဲ့သူေတြ ျမန္မာျပည္ကို ျပန္လာလုပ္တဲ့အခါမွာ သူတို႔အေနနဲ႔ ျမန္မာျပည္မွာရွိတဲ့့့ လုုပ္ငန္းခြင္ပတ္၀န္းက်င္အေျခအေနဟာ သူတို႔ဟိုမွာလုပ္ခဲ့တဲ့ ပတ္၀န္းက်င္လုပ္ငန္းခြင္အေျခအေနကဲ့သို႔ အစစေပါ့ေနာ္ နည္းနည္းေလး stable ျဖစ္ၿပီဆိုရင္ သူတို႔လည္း ဒါကို rely လုပ္ႏိုင္ၿပီဆိုတာကုိ စိုးရိမ္တာေပ့ါ။ ခုနကေျပာတဲ့ credit ေတြ standard ေတြ ေနာက္ၿပီးေတာ့ legal ေတြ ဒီဟာက လုပ္ငန္းခြင္နယ္ပယ္မွာ ညိႈႏိႈင္းစဥ္းစားရမွာေတြ အမ်ားႀကီးရွိေသးတယ္။ လုပ္ေတာ့လုပ္ေနၾကပါတယ္။ ဥပမာ ကၽြန္ေတာ္တို႔ တခ်ိဳ႕ဆိုရွိတယ္ Out sources လုပ္တဲ့ဟာမ်ိဳးေတြေပါ့။ ကၽြန္ေတာ္တို႔လည္းေတြ႔တာေပါ့ေနာ္ ဥပမာ ဂ်ပန္ျဖစ္ျဖစ္ လာတယ္ သူတို႔ဘာသာအဆင္ေျပသလို ဒီမွာ ရံုးခန္းေလးငွားၿပီးေတာ့ ဒီမွာရွိတဲ့ လူငယ္ေတြကို အလုပ္ေခၚၿပီး ခန့္တယ္။ အဆင္မေျပရင္ ဒီအလုပ္ကရပ္လိုက္တယ္။ ဒီဟာက သူ႔ရဲ႕ job security နဲ႔ environment stability ဆိုတာကို ဒီမွာကိုေတာ့ အရမ္းႀကီးမေပးႏိုင္ေသးဘူးလို႔ ျမင္တာေပ့ါေနာ္။ ဒီဟာေၾကာင့္လည္း ျပင္ပေရာက္ေနတဲ့ လူငယ္ေတြတခ်ိဳ႕ကလည္း ျပန္မလာခ်င္ၾကေသးတာေပ့ါ။

ေမး  ။ ။ လူငယ္ေတြကို အလုပ္ေတြနဲ႔ပတ္သတ္ၿပီး ဆရာအျမင္နဲ့ ျဖည့္စြက္ၿပီးေျပာခ်င္တာေလးရွိရင္ ေျပာေပးပါဦးရွင့္။

ေျဖ ။ ။ Message ေပးခ်င္တာေပါ့ေနာ္။  IT industry ထဲကို ၀င္လာမယ့္လူငယ္ေတြကို ေပးခ်င္တဲ့ message ကေတာ့ IT industry သည္ not the separate one ေပ့ါေနာ္၊ တခ်ိဳ႕ကလည္းစဥ္းစားတာ IT industry ထဲကို ၀င္တယ္ဆိုတာ IT ေလာကထဲလို႔ေျပာေနတာ။ တကယ္ေတာ့ အဲ့လိုမဟုတ္ဘူး IT industry means supporting for everything / supporting for the every industry…. IT သမားလို႔ယူဆတာမ်ိဳးထက္ လုပ္ငန္းခြင္နယ္ပယ္ေပါ့ ပုဂၢလိကပဲျဖစ္ျဖစ္ အစိုးရပဲျဖစ္ျဖစ္ ဘဏ္လုပ္ငန္း ကိုယ္ပိုင္စီးပြားေရးလုပ္ငန္းျဖစ္ျဖစ္ ဘာပဲျဖစ္ျဖစ္ ဒီဟာေတြအားလံုးကို အေထာက္အပံ့့ျပဳႏိုင္တဲ့ professional လမ္းေၾကာင္းတစ္ခုကို ယူျခင္းျဖစ္ပါတယ္။

(အင္တာဗ်ဴးပထမပိုင္းကို ဒီလင့္ခ္တြင္ ဝင္ေရာက္ဖတ္႐ႈႏိုင္ပါသည္။)  
လူငယ္မ်ားအတြက္ သိသင့္သည့့္ နည္းပညာႏွင့္ အလုပ္အကိုင္ဗဟုသုတမ်ားေ၀မွ်ေပးသည့္ ဆရာ
ဦးၿငိမ္းဦးအား Jobnet မွ အထူးေက်းဇူးတင္ရွိပါသည္။

ေတြ႔ဆံုေမးျမန္းသူ - ဆုရည္မိုး (JobNet)

What do you think the ICT sector taking a role in the economic sector of Myanmar?

When international business organizations draw up their business strategies, they deliberate ICT strategies together because ICT is a powerful drive for a business in the age of competition. It is difficult for an enterprise which cannot effectively apply ICT to its business to compete against other enterprises. Also, the technology can facilitate and regulate organization processes effectively. In small family businesses, it is OK whether ICT is applied to the businesses. In middle-scale and large-scale enterprises, ICT must be used. Local enterprises like hotels, banks, supermarkets and other retail businesses should use ICT for the successes of their businesses. Unless they apply the technology to their businesses, it will be difficult for them to stand in competitive area. For example, family owned small hotels may be fine whether they use it, but, the hotels that want to be international standard need to use it. So, ICT plays an essential role in the running of an enterprise: competing against other enterprises and achieving success.

If young people want to start their career in IT industry, where do they start from?

First, we need to give information to high school students and their parents that IT jobs should be considered as professional careers for their lives. Some parents in our country have a traditional idea that if their children pass matriculation exam with distinctions, they force their children to join medical college and engineering college. This is not good for children who are very interested in IT. We need to change this trend. We need to make them realize that IT jobs are also professional career tracks. Now, our association focuses this matter. We often go to other towns and have informative talks about computer and information technology. In the events, we give youths a message that they should consider Computer and IT majors when choosing university and major because they can step to their careers through it. In some countries, they design their academic curriculum including the knowledge of information and communication technology for basic education.

For a graduate who wants to choose jobs about IT, what do they need to prepare for their careers?

There are two types of graduates: Non Computer Science Graduates and Computer Science Graduates like B.C.Sc, B.C.Tech, B.E (IT), etc. Even for me, I am not a Computer Science Graduate. I undertook further studies about computer and IT. When our association holds discussions and talks in other towns, some young people asked that they were not Computer Science Graduates but they wanted to be computer technicians, programmers, software developers, etc., and what they needed to prepare for their careers. So, I want to give those people an advice that if they want to be programmers or network technicians, they need to attend the respective trainings systematically because a computer technician cannot show off the skills. Next, if you decide to enter IT field like a staff or a self-employed technician, you need to get some certificates which will support your professional life. For example, you can be a network technician by attending networking class. But, you should try to get certificates from international organizations like Microsoft or Cisco because your first degree does not relate to computer and IT subjects. I want them to take time to prepare for their academic. Now, it is easy to pursue computer and IT subjects because there are many private IT schools in our country. Previously, if you wanted to join Computer University, your matriculation exam marks are high enough to join the university. Now, unless you marks are high enough to join Computer University, you can try to get international diplomas and degrees about computer and IT subjects in Myanmar. There are several education service providers here.

Could you tell me your advice for youths who are trying to get job?
I told my students who were trying to get networking jobs about that. For example, a cyber café offers you a networking job with 200,000 MMK per months. A supermarket offers you a job to handle the network of the supermarket with 150,000 MMK per month. So, you may consider which job you should choose. At that time, I want give you an advice that although the salary offered by the cyber café is more than that of the supermarket, you cannot get wide experience about networking at the cyber café. So, you should work at the supermarket. Therefore, when young IT people are trying to a job, I want them to choose carefully a workplace where can get strong experience their careers. Sincerely speaking, I think the youth of today want to work in comfortable workplace. They do not want to work a job which is far from their homes or salary is low. If you want to be a profession, you should not complain about these things. If you want to be a profession in your career, you should not chase after only money. You need to think over how the environment where you will work will support and encourage your career.

As you mention above, some young people went to Singapore or other countries to work and now they are coming back Myanmar. And, companies in our countries are now offering positions for management level. So, we would like to know your opinion on that matter.

Sure… I also want to discuss about that. Last 3 months, I had a conversion with my students working in Singapore for about 10 years. I want to share the issues that we talked about. One of my students gets 3,500 SSD per month. He told me that although the cost of living in Singapore was higher than that in Myanmar, the environments in Singapore such as working facilities, transportation, CPF, job security, etc., were in the stable. But, the environments in Myanmar are not in the stable yet. For example, we take lunch boxes when we go to work. There should be food courts with reasonable prices near work for employees. Regarding to job security in Myanmar, for some who are working in multinational organizations, there is a little chance to be a jobless. But, we experienced a case that some international organizations came to Myanmar and dissolved by reason of something. So, that kind of matter about job security concerns people working in Singapore or other countries. If working facilities and job security can be relied on, they will come back to Myanmar, I think. But, some come back here. There are many things that we need to implement working facilities and standards for the employees in Myanmar.

What else would you like to add for young people and their career development?

I would like to give young people who will start their career in IT industry a message that IT jobs are related to all sectors in business organizations and government organizations. Thus, IT career is a professional career which can support all business industries.

JobNet.com.mm is deeply grateful to U Nyein Oo, Vice-President of MCPA, for sharing your advices on IT jobs for youths.