“ေက်ာင္းေတြမွာလည္းဒီ ethics နဲ႔ပတ္သက္တာေတြကို ေသေသခ်ာခ်ာ အေရးတႀကီး သင္ဖို႔ိလိုပါတယ္။ ေက်ာင္းေတြမွာ text book ထဲကဟာဆိုရင္ သူမ်ားရဲ႕ case ဆိုေတာ့ ကိုယ့္ရဲ႕ရင္ထဲကိုမေရာက္ပါဘူး” ဦးေစာေထြးေဇာ္
ၿပီးခဲ့တဲ့ ၾသဂုတ္လ ၁၂ ရက္က JobNet ရဲ႕ Technology and Engineering Career Conference မွာ အင္ဂ်င္နီယာနယ္ပယ္နဲ႔ပတ္သက္လို႔ အဲဒီနယ္ပယ္က ပညာရွင္ေတြက တက္ေရာက္ေဆြးေႏြးခဲ့ပါတယ္။
ဒီေဆြးေႏြးပြဲမွာ အင္ဂ်င္နီယာနယ္ပယ္အတြက္ အေရးႀကီးလွတဲ့ က်င့္၀တ္နဲ႔ပတ္သတ္ၿပီး
The Importance Of Ethics for Engineers ဆိုတဲ့ေခါင္းစဥ္နဲ႔ေဆြးေႏြးမႈလည္း ပါ၀င္ခဲ့ၿပီးဒီေဆြးေႏြးပြဲမွာ
ေတာ့ ပညာရွင္ေတြရဲ႕တန္ဖိုးရွိတဲ့အျမင္ေတြကို လူေပါင္းမ်ားစြာက စိတ္၀င္တစားနားေထာင္ခဲ့ၾကပါတယ္။
ဒီအထဲကမွပညာရွင္ေတြသံုးသပ္ျပတဲ့ Engineering Ethics နဲ႔ပတ္သက္ၿပီးေဆြးေႏြးထားခ်က္တခ်ိဳ႕ကို စုစည္းေ၀မွ်ေပးလိုက္ပါတယ္။
ဦးေက်ာ္ဦး - Electrical / Instrument HVAC Engineer, EI Engineering - Oil and Gas Company
Ethic ႏွင့္ပတ္သတ္၍သံုးသပ္ခ်က္
Ethics ထဲမွာ ဘာကိုေရးထားလဲဆိုေတာ့ မိမိလုပ္တဲ့အလုပ္မွာ confidence ရွိရမယ္ေပါ့ေလ။ ကၽြမ္းက်င္တတ္ေျမာက္ရမယ္ေပါ့ေလ။ အဓိကျပႆနာကဘာလဲဆိုေတာ့ ကၽြန္ေတာ္တို႔ႏိုင္ငံက ပညာေရးစနစ္နဲ႔ေပါင္းၿပီးေပါ့ေလ ေက်ာင္းၿပီးေသာ္ျငားလည္း တခ်ိဳ႕ေတြက ဒီ Field မွာ သိပ္ၿပီး မကၽြမ္းက်င္ဘူးေပါ့ ။ ေနာက္ပိုင္းေတာ့ Internship တို႔ဘာတုိ႔လာရင္ေတာ့ သူတို႔အေနနဲ႔ဒါ သူတို႔ရဲ႕ Competencyကေတာ့ တက္လာမွာေပါ့ေလ။ ကၽြမ္းက်င္မႈေတြကတက္လာမယ္။
အင္ဂ်င္နီယာမ်ိဳးဆက္သစ္အတြက္ အစီအစဥ္
တကယ္လို႔ ကၽြန္ေတာ္တို႔ဆီမွာသာ General Specification ရွိမယ္ဆိုလိုရွိရင္ Transformer တစ္လံုးကို ဘယ္လိုတပ္ရမယ္ ဘယ္လိုေဆာက္ရမယ္ အဲဒါေတြကို ကၽြန္ေတာ္တို႔ကေဆာက္တယ္။ အဲဒီေတာ့ Contractor ကေဆာက္လိုက္တယ္။ ေဆာက္ၿပီးတဲ့အခ်ိန္မွာ third party လာစစ္မယ္။ Third party ကလည္း မင္းတို႔ဒီလိုေဆာက္လို႔မရဘူး ဒီလိုေဆာက္ရမယ္ ဘာညာအဲဒီလိုမ်ိဳးဆိုရင္ သူ႔ရဲ႕ Specification အတိုင္းျဖစ္သြားတယ္ဆိုရင္ ကၽြန္ေတာ္တို႔ဒီျပႆနာေတြက မရွိေတာ့ဘူးေပါ့။ အဲဒီျပႆနာေတြကိုလည္း ေျပလည္ေအာင္ကိုက ခါးျပတ္သြားတဲ့မ်ိဳးဆက္တစ္ခုအတြက္ကေတာ့ ကၽြန္ေတာ္တို႔ အင္ဂ်င္နီယာ အသင္းေတြကလည္း အခုစၿပီးလုပ္ေနပါၿပီ။ Third party တို႔ specification ေတြေရးတာတို႔ေပါ့။
ဘာျဖစ္လို႔လဲဆိုေတာ့ ကၽြန္ေတ္ာတို႔ အရင္ေခတ္ကလည္း ၿပီးေအာင္လုပ္ရမယ္ဆိုတဲ့အရာမ်ိဳးေတြရွိခဲ့ေတာ့ တစ္ေယာက္ကဒီလိုလုပ္ခဲ့တယ္။ လုပ္ခဲ့တဲ့အခ်ိန္မွာ အင္ဂ်င္နီယာမတတ္တဲ့သူက ဒါမ်ိဳးလုပ္လိုက္ရင္ မေကာင္းဘူးလားေျပာလိုက္ရင္ သူတို႔ျပန္မေျပာရဲ႕ေတာ့ဘူး။ တျဖည္းျဖည္းနဲ႔ေတာ့ အခုခ်ိန္မွာ Social media ေတြကလည္း အားေကာင္းလာတယ္။ ေနာက္အဖြဲ႔အစည္းေတြကလည္း အားေကာင္းလာတယ္ဆိုေတာ့ ဒါေတြကေပ်ာက္ကသြားမွာပါ။
Ethic ႏွင့္ပတ္သတ္၍သံုးသပ္ခ်က္
Ethic ကိုေျပာရမယ္ဆိုရင္ေတာ့ အင္ဂ်င္နီယာျဖစ္လာၿပီးရင္ေတာ့ ခုနကေျပာတဲ့ အင္ဂ်င္နီယာသိကၡာ ကေတာ့ရွိရမယ္ေပါ့။ အင္ဂ်င္နီယာက အင္ဂ်င္နီယာပီပီသသ အင္ဂ်င္နီယာ အေတြးအေခၚနဲ႔ လုပ္ရမွာေပါ့ေနာ္။ သေဘာကစီးပြားေရးသမား စီးပြားေရးဆန္ဆန္ စဥ္းစားတဲ့ဟာမ်ိဳး ကုန္သည္စဥ္းစားသလုိမ်ိဳးေတာ့ မဟုတ္ဘူးေလ။
အင္ဂ်င္နီယာရဲ႕ သေဘာတရားကေတာ့ ခုနကလိုမ်ိဳး ကိုယ္ေဆာက္လုပ္လိုက္တဲ့ အေဆာက္အဦးပဲျဖစ္ျဖစ္ တံတားပဲျဖစ္ျဖစ္ ဆည္ေျမာင္းတာတမံပဲျဖစ္ျဖစ္ အကုန္လံုးကို ပတ္၀န္းက်င္လည္း ေဘးကင္းရမယ္။ အကုန္လံုး အစစအရာရာေနရာတိုင္းမွာ စီးပြားေရးတြက္ေျခကိုက္တာ မကိုက္တာထက္ ခိုင္ခံ့မွႈ Safety ျဖစ္တယ္ဆိုတဲ့ ဟာကို ဦးစားေပးၿပီး စဥ္းစားရမွာေပါ့။
တြက္ခ်က္ကတည္းက စဥ္းစာစရာေတြက Safety ကိုပါ Safety ဆိုတာ ပတ္၀န္းက်င္တစ္ခုတည္းမဟုတ္ဘူး အေဆာက္အဦးေဆာက္တဲ့အတြက္ ပတ္၀န္းက်င္မွာ ဘယ္လိုထိခိုက္မလဲ ကၽန္းမာေရးရႈေထာင့္ကရွိမယ္ လူမႈေရးရႈေထာင့္ကရွိမယ္။ တခ်ိဳ႕က ကိုယ္ေဆာက္လိုက္တဲ့ အေဆာက္အဦးဟာ တစ္ေနရာတည္းမွာေတာ့ ဘာမွမျဖစ္ေပမဲ့ ေရရွည္စဥ္းစားလိုက္တဲ့အခ်ိန္မွာ ဘယ္လိုျဖစ္မလဲဆိုတဲ့ အရာေတြကုိေတာ့ ထည့္စဥ္းစားရမယ္။
လက္သမားျဖစ္ပါေစ ပန္းရံဆရာႀကီးျဖစ္ပါေစ ဟိုးတုန္းက သူတို႔သိကၡာနဲ႔ သူတို႔ရွိၾကတယ္။ သူ႔တပည့္ေတြဆိုရင္လည္း အဲဒီလက္သမားဆရာႀကီးဆိုရင္ တကယ့္ဘုရားတစ္ဆူပဲ။ ပညာသင္ေပးတယ္ တျဖည္းျဖည္းသင္ေပးတယ္။ ၃ ၄ ၅ ႏွစ္သင္ေပးၿပီးခါမွ လက္လႊဲတယ္။ အခုကေတာ့ တျဖည္းၿဖည္းနဲ႔စာရိတၱေတြက ယိုယြင္းလာၿပီးေတာ့ လက္သမားဆရာႀကီးကလည္း သူ႔ပညာေတြကို လွ်ိဳလာတဲ့သေဘာျဖစ္လာတယ္။ ပန္းရံဆရာကလည္း လွ်ိဳလာတဲ့သေဘာေပါ့။ အဲဒီသေဘာမ်ိဳး တကယ့္အႏွစ္သာရေတြမျပည့္စံုေတာ့ဘူးေပါ့။ အင္ဂ်င္နီယာဆိုလည္း သူ႔သိကၡာနဲ႔သူ သြားေနၿပီးသား။ ပန္းရံဆရာလဲ ပန္းရံဆရာႀကီး သူ႔သိကၡာနဲ႔သူပဲ။
သူငယ္တန္းကတည္းက ျပည္သူ႔နီတိဆိုတာသင္တယ္။ အခုက်ေတာ့ အကုန္လံုးက ဖရိုဖရဲေတြျဖစ္သြားတာ အခုမွျပန္ၿပီးတည့္မတ္တဲ့အခ်ိန္ျဖစ္ေနေတာ့ အဲဒါကိုလည္း လိုက္နာရေကာင္းမွန္းလဲမသိတာေတြလည္း ရွိတယ္။ တခ်ိဳ႕ကေတာ့ လိုက္နာရမယ္မွန္းသိရဲ႔သားနဲ႔ ေရစုန္ေျမာေနတာေပါ့။ အဲဒါေတြကို အိမ္နီးနားခ်င္းႏိုင္ငံေတြနဲ႔ယွဥ္ၾကည့္လိုက္ေတာ့ ျမန္မာျပည္မွာ ျမန္မာလူမ်ိဳးေတြေနာက္က်က်န္ခဲ့တာ အဲဒီအခ်က္ပဲ။ အဲဒါေၾကာင့္ ethic က အေရးႀကီးတယ္။ ကိုယ္က်င့္သိကၡာေပါ့ ကိုယ္တတ္တဲ့ပညာကုိ ထိထိေရာက္ေရာက္အသံုးခ်ရမွာေပါ့ေလ။ သိတဲ့လူက မဟုတ္တာလုပ္တာပိုဆိုးတာေပ့ါ။ သူမ်ားမသိေအာင္ ဘယ္လိုလိမ္ရမလဲဆိုတာကို သူကသိေနၿပီးသားျဖစ္ေနတယ္ေလ။
Ethic ႏွင့္ပတ္သတ္၍သံုးသပ္ခ်က္
ကိုဓလို႔ ျမန္မာလိုျပန္ထားတာ ရွိပါတယ္။ စည္းမ်ဥ္းစည္းကမ္းကို code လို႔ေျပာတာေပါ့။ ေနာက္္တစ္ဖက္က ethic ဆိုတာကေတာ့ ဘာေျပာလဲဆိုေတာ့ code ဆိုတာက ျခံစည္းရုိးရဲ႕ အျပင္ဘက္က တိုင္ေတြက စည္းနဲ႔ကမ္းနဲ႔ Frame ေပးတဲ့ဟာကို code လို႔ေခၚတာေပါ့ ethic က်ေတာ့ အတြင္းစည္းေပါ့ေနာ္။ ကိုယ့္ရဲ႕လူတစ္ဦးခ်င္းစီရဲ႕ သီလေပါ့။ ဒီအင္ဂ်င္နီယာေတြမွာလည္း ဘယ္လိုမ်ိဳး သီလထားရမလဲေပါ့။ စည္းမ်ဥ္းစည္းကမ္းရွိတာေတာ့မွန္တယ္ ဒါေပမဲ့လည္း ကိုယ္ကို၌ကိုယ္က ကိုယ့္ရဲ႕ခံယူခ်က္နဲ႔ ဘယ္စည္းဆိုတဲ့ဟာကို ကိုယ့္ရဲ႕ခံယူခ်က္နဲ႔ထားၿပီးေတာ့ တစ္ဦးခ်င္းဆီက ေဘာင္မေက်ာ္ခဲ့ဘူးဆိုရင္ society မွာလည္း အမွားအယြင္းနည္းတယ္ဆိုတဲ့ဟာကို code of ethics ကိုသြားတာမ်ိဳးလို႔ ထင္ပါတယ္။
စည္းကမ္းပ်က္လို႔ရွိရင္ ဥပေဒနဲ႔တရားစြဲလို႔ ရတယ္ အေရးယူလို႔ရတယ္။ သီလပ်က္တာက်ေတာ့ တရားဥပေဒနဲ႔ အေရးယူလို႔မရဘူး။ ကၽြန္ေတာ္ခုနကေျပာခဲ့သလိုပဲ ေစာေစာက လုပ္ငန္းတစ္ခုကို ကၽြန္ေတာ္က ကိုင္ထားတယ္။ တျခားလူကိုလႊဲေပးရမယ္ ဒါေပမဲ့ ကၽြန္ေတာ္က မလြႊဲေပးဘူး ကိုင္ထားတယ္ဆိုလို႔ရွိရင္ ဟုတ္တယ္ဆိုရင္ ကၽြန္ေတာ့္ကို တရားစြဲလို႔ရတယ္။ မဟုတ္ဘဲနဲ႔ေတာ့ တရားစြဲလို႔မရဘူး။ အဲဒါကက်ေတာ့ သီလေပါ့။ ေစာေစာက လမ္းျပင္တာလည္းပဲ အဲဒါမ်ိဳးပဲ။ လမ္းျပင္တဲ့ဟာကို ဒီေနရာမွာကၽြန္ေတာ္တို႔က ေက်ာက္ဘယ္ေလာက္ထည့္ရမယ္။ ဘာထည့္ရမယ္ အဲဒီဟာနဲ႔ကိုက္ေနသ၍ကေတာ့ ဒီလမ္းကိုေကာင္းေအာင္လုပ္လည္း ရတယ္ မေကာင္းေအာင္လုပ္လဲရတယ္။ အဲဒါကေတာ့ လူတစ္ဦးခ်င္းစီရဲ႕သီလအေပၚမွာ မူတည္တယ္။ အဲဒါေၾကာင့္ သီလဆိုတဲ့အရာက အေရးႀကီးတယ္ဆိုတဲ့ ethic ကို ကၽြန္ေတာ္တို႔ဆီမွာ အေလးထားဖို႔လိုတယ္ အေရးႀကီးတယ္လို႔ ကၽြန္ေတာ္ျမင္ပါတယ္။
ကၽြန္ေတာ္ ျဖတ္သန္းခဲ့ရတာေလးနဲ႔ေျပာရလို႔ရွိရင္ ၈၅ ေလာက္မွာ ေက်ာင္းၿပီးပါတယ္။ ေက်ာင္းၿပီးတဲ့အခ်ိန္မွာ အဲဒီအခ်ိန္တုန္းက ကၽြန္ေတာ္တို႔ဆီမွာ အစိုးရလုပ္ငန္းပဲရွိတယ္။ ျပင္ပလုပ္ငန္းဆိုတာက ခပ္ရွားရွားပါ။ ခပ္ရွားရွားဆိုေတာ့ ေတာ္ေတာ္မ်ားမ်ားက အစိုးရအလုပ္ပဲလုပ္တယ္။ အစိုးရအလုပ္ပဲလုပ္ၿပီးေတာ့ ဘ၀ကိုရပ္တည္ရတာေပါ့ ။ အဲဒီအခ်ိန္တုန္းက ျပင္ပကအက်ိဳးစီးပြားေတြ သိပ္မမ်ားေသးတဲ့အတြက္ေၾကာင့္ ေလာဘကနည္းတယ္လို႔ ေျပာရမယ္။
အဲဒီအခ်ိန္တုန္းက စံျပေကာင္းေကာင္းေတြရွိခဲ့ဖူးတယ္။ ရွိခဲ့ေတာ့ ဘာပဲေျပာေျပာ ကၽြန္ေတာ္တို႔ အားက်အတုယူစရာလူေတြ ေက်ာင္းေတြမွာဆိုလည္း ဆရာႀကီးဦးလွငယ္တို႔ဘာတို႔ဆိုရင္ တကယ္ကို နမူနာေကာင္းေကာင္းနဲ႔ ဆရာႀကီးေတြ ေပါ့ေနာ္။ အဲလိုဆရာႀကီးေတြကို အားက်တယ္ ကိုယ့္ဆီမွာလည္း role model ေကာင္းေကာင္းေတြရွိတယ္ဆိုေတာ့ လူကအဲဒီဘက္ကို အလိုလိုေနရင္းေရာက္ သြားတာရွိတာေပါ့။ ဒါက ကၽြန္ေတာ္တို႔ရဲ႕ mental setting ေပါ့။
ေနာက္တစ္ခ်က္ကလည္း ေက်ာင္းေတြမွာလည္း ဒီ ethic နဲ႔ပတ္သက္တာေတြကို ေသေသခ်ာခ်ာ အေရးတႀကီး သင္ဖို႔ိလိုပါတယ္။ ေက်ာင္းေတြမွာ text book ထဲကဟာဆိုရင္ သူမ်ားရဲ႕ case ဆိုေတာ့ ကိုယ့္ရဲ႕ရင္ထဲကို မေရာက္ပါဘူး။ အဲဒီေတာ့ ကိုယ့္တိုင္းျပည္မွာျဖစ္ေနတဲ့ဟာကိုပဲ ျပေတာ့မွ ကိုယ့္ရင္ထဲကိုေရာက္တာပါ။ အဲဒါမ်ိဳးကိုပဲ ေက်ာင္းမွာသင္ေပးတယ္ဆိုရင္ ethic ဘက္ကိုပိုၿပီးေတာ့ ဂရုစိုက္တာေလးေတြ ထြက္လာမွာေပါ့။
သင္နဲ႔သင့္ေတာ္မယ့္ အင္ဂ်င္နီယာအလုပ္အကိုင္အခြင့္အလမ္းေတြကို ဒီလင္႔ေလးမွာ ၀င္ေရာက္ေလွ်ာက္ထားနိုင္ပါတယ္။